ΕΙΜΑΣΤΕ ΑΘΑΝΑΤΟΙ!

Όταν με τα πολλά καταλήγουμε ηττημένοι στην πεποίθηση ότι τελικά υπερβατικό νόημα στη ζωή δεν υπάρχει κι ότι οι υποθέσεις που εξωραΐζουν το «αυτοτελές» και εν πολλοίς «α-νόητο» δράμα της ύπαρξης με μεταθανάτιες προοπτικές είναι τελικά απέλπιδες αυταπάτες, κάνουμε ένα εξόφθαλμο λάθος… Η ίδια η λογική συνηγορεί για την αθανασία της ψυχής, αρκεί να παρατηρήσει κανείς με φιλύποπτο μάτι τις ιδιότητες του γίγνεσθαι στις εγκόσμιές του κλίμακες, στους τρόπους της Φύσης και κυρίως να μελετήσει διαλογιστικά την έννοια της συνείδησης. Είναι εμφανές ότι το ανάστημα του εαυτού δεν είναι ποτέ η απόλυτη κορυφή που υψώνεται μέσα από το τίποτε για να χαθεί στο τίποτε. Αλλά κι αν ακόμη συμβαίνει αυτό, κατά τον τρόπο που το ορίζουν οι Ανατολικές θρησκείες, τούτη η απώλεια δε μοιάζει σε τίποτε με την απώλεια του Δυτικού υπαρξισμού και της αθεολογίας –εδώ που τα λέμε στέκονται η μια προς την άλλη απέναντι ως αντίθετες έννοιες. Όταν η συνείδηση φτάνει σε ένα σημείο ωριμότητας ώστε να μπορέσει να αποφανθεί αυτοαναφορικά για το υπαρξιακό της πλαίσιο οδηγείται σε δηλώσεις στωικότητας και με μια αυτοπαραίτηση δέχεται την αναπόδραστή της ταφική εξάλειψη στο κενό από το οποίο εμβρυακά αναδύθηκε. Όμως αυτή η δήλωση, παρόλο το γενναίο της πνεύμα, δεν είναι τεκμήριο ωριμότητας, όπως θέλουν να πιστεύουν οι κυνικοί θιασώτες του υλιστικού ορθολογισμού. Μάλλον είναι δείγμα αφέλειας ή έστω βιασύνης στον τρόπο που διερευνάται η εαυτότητα, διότι σε αυτό το επίπεδο εξελισσιμότητας η συνείδηση δεν είναι αρκετά ώριμη για να μπορεί να κελεύει την αποπεράτωσή της. Όταν ένα υποκείμενο καταλήγει στην παραδοχή ότι τίποτε το υπερβατικό δε θα το διασώσει από τη μοίρα της απώτατης λήθης και της εξάχνωσης στο τίποτε δεν είναι ώριμο αλλά μάλλον μπερδεμένο, καθώς αμελεί να κάνει μια σημαντική διάκριση: το να αποταυτίσει τις ιδιότητες της προσωπικότητας (τη μάσκα) από το ίδιο το συνειδέναι (το αληθινό μη-πρόσωπο). Ο βιολογικός θάνατος φέρνει πράγματι το τέλος. Τι είναι όμως αυτό που τελειώνει; Σίγουρα, ολόκληρη η ατομικότητα ενός προσώπου, οι ιδιότητές του και η θέση του στον βιόκοσμο –δε θα επαναληφθεί ποτέ ξανά η μοναδικότητά του. Αυτός είναι όντως ένας θάνατος και μάλιστα βαρύς αν αναλογιστούμε ότι αναιρείται με τον πιο κυνικό τρόπο ένα ψυχικό οικοδόμημα δεκαετιών. Είναι όμως όντως έτσι; Μήπως ο μόνος λόγος που αρμόζει κανείς να θρηνεί είναι γι’ αυτή την επιφανειακή μάσκα των ιδιοτήτων και άρα της απώλειας μιας αείποτε προσωρινής θέσης• κάτι δηλαδή σαν τη θλίψη των ερωτευμένων που πρέπει να υπομείνουν, στο αποκαλόκαιρο, τον χωρισμό; Η παθιασμένη ταύτιση με το είδωλο στον καθρέφτη και η ολοκληρωτική εμπλοκή στα πράγματα και στα νοήματα, που ως δίκτυο υποστηρίζουν το στήσιμο του δημόσιου εαυτού, είναι αρκετά αποσβολωμένη στη «μοναδικότητά» της –ως τη μόνη σωτήρια λέμβο- για να επιτρέψει στη συνείδηση να αναπτυχθεί προς το πραγματικό ώριμο σημείο κρίσης. Το μόνο που έχει σημασία για το εγωκεντρικό άτομο των αστικών ενασχολήσεων, των επαγγελματικών φιλοδοξιών και των υλιστικών στοχοθετήσεων είναι η διατήρηση και ο προβιβασμός της ταυτότητας, η καλλιέργεια των ιδιοτήτων και τελικά, ει δυνατόν μια κάποια υστεροφημία που θα αποζημιώσει (ποιόν;) για το μεγάλο κακό που αναπόφευκτα έρχεται. Αυτό το άτομο θεωρείται «ώριμο» επειδή παραγνωρίζει τις νύξεις, τα σημάδια και τους υπαινιγμούς του γίγνεσθαι περί μιας ευρύτερης πραγματικότητας που εγκολπώνει την προφανή υπόσταση του παρόντος ως απλώς το δυνητικό κλάσμα ενός ευρύτερου εαυτού. Ποιος είναι πραγματικός ώριμος; Είναι εκείνη που στην αποτελεσματικότητα της αυτοαναφορικής της αναδίπλωσης ανακαλύπτει πως οι συνιστώσες που αποτελούν τους παράγοντες μιας προσωπικότητας και μιας ζωής δεν είναι παρά φέτες μιας φαινομενικότητας, μικρά καρέ που αποτυπώνουν το παροδικό πέρασμα ενός νομοτελειακού ρεύματος για το οποίο οι αιώνες είναι μέρες, αν όχι ώρες. Ο ώριμος στοχαστής φτάνει στο σημείο να κοιτάξει στο καθρέφτη και να δει πέρα από την αντανάκλαση, σε εκείνη την πηγή από την οποία εξορμείται η περιέργεια της αναδίφησης, η αιτιότητα της πτώσης, της λήθης, αλλά και της ανάκυψης. Το αναστοχαστικά ώριμο πρόσωπο ανανήφει από τη στενή μέγγενη του επικείμενου θανάτου, όταν επιτέλους διαβάζει στα φαινόμενα γύρω του την καθολική έννοια του Κύκλου, της Αιώνιας Επιστροφής και της Επανάληψης των παραλλαγών του Ιδίου. Αν ο κόσμος είναι έτσι χτισμένος ώστε οι εποχές να επιστρέφουν πάντα πιστές στο ραντεβού τους κι αν το πλέγμα της οργανικής φύσης είναι στενά συνυφασμένο από μια αλάνθαστη αιτιώδη συνάφεια, τότε δεν αποκλείεται ο δομή αυτή να εκτείνεται και πέραν του ορίου που καθιστά η σολιψιστική ταυτότητα. Η αλήθεια είναι ότι στο βαθύτερο πυρήνα της ύπαρξης, εκεί όπου οι ιδιότητες δεν αποκλείουν ακόμη τη διαύγεια της πρισματικής ολότητας στις μερικές τους εκφάνσεις, ο συλλογισμός του υποκειμένου έχει πάντα την ίδια ρίζα: αυτό το πρωτογενές αντανακλαστικό που σα μια απρόσωπη μυϊκή σύσπαση (σαν τον σπασμό του αιδοίου) συσσωρεύει τις ενεργειακές ώσεις που οδηγούν σε μια υπέρτερη απόλαυση. Όχι βέβαια αυτή για την οποία μιλούν τόσο ευφραδώς οι ψυχαναλυτές. Είναι η αυτοαναφορική αναδίπλωση, που ως πρώτο και ύστατο ενέργημα, και μάλιστα εκ φύσεως μη-ταυτοποιημένο, κινεί το γίγνεσθαι, απόρροια του ο Κόσμος όλος. Μια τέτοια βασική συνειδητοποίηση γεννάει την ατρόμητη μεταφυσική ευφροσύνη… Όταν αποφασίσει κανείς να πάψει να παραδίδεται σε πρώιμες «νίκες» και τετελεσμένα τελωνεία «ενηλικίωσης» θα το δει παντού γύρω του. Ότι η ψυχή επιστρέφει. Πεθαίνει το πρόσωπο, ναι. Όμως η ψυχή επιμένει. Στο επιθανάτιο μεταίχμιο και στην παγωνιά του Χειμώνα, πράγματι, τα πάντα χάνονται. Όμως η εαρινή γλυκύτητα επιστρέφει για να σπάσει τους πάγους της αμνιακής λήθης και το παιδί μπουσουλάει στα ίχνη ενός μυστήριου προσχέδιου, το οποίο ναι μεν εκτυλίσσεται από τα γονίδια του, ωστόσο αυτά δεν αποτελούν παρά την υλική έκφραση μιας βαθιάς ψυχικής κληρονομιάς που για ακόμη μια φορά με μαθηματική ακρίβεια «επιλέγει» τους γονείς της. Η ψυχή είναι μονίμως ριγμένη στις απορρέουσες συνθήκες των προκείμενων παραστάσεών της, όπως ακριβώς συμβαίνει παντού γύρω μας. Το κάθε ενέργημα έχει και τη συνέπειά του. Μια αρχή που επαληθεύεται από τα δεδομένα του μικρόκοσμου μέχρι τα οικολογικά και κοσμολογικά γεγονότα –γιατί άραγε το αλαζονικό πρόσωπο του άθεου υπαρξιστή και η σωτήρια λέμβος της ταυτότητάς να είναι το όριο σε μια τέτοια καθολική αρχή; Θα πει κανείς: «μα είναι αδύνατον να υπάρξεις πέραν του θανάτου, ακόμη και η επανάληψη της ύπαρξης είναι απλώς σχηματική, τρόπος του λέγειν, μια μεταφορά που εξεικονίζει ίσως την αναγέννησή μας μέσω των προγόνων». Τόσο καθηλωτική είναι η προσκόλληση του στην έννοια της ταυτότητας… Πρέπει να το καταλάβεις. Είναι ο ορίζοντας και ο ορισμός της ζωής σου. Δεν υπάρχει κυριολεκτικός θάνατος. Είσαι ένα ρεύμα διακυμάνσεων που σαρώνει τους αιώνες. Η επανάληψη δεν είναι σχηματική. Στο αβυσσαλέο περιθώριο της υλικής ύπαρξης καταγράφονται όλες οι παραστάσεις• αυτές παραμένουν αλώβητες όταν το σώμα παραδίδεται στην τελευτή. Η Φύση εξακολουθεί να πανηγυρίζει με τις εναλλαγές των μορφών και των δραμάτων. Κάποια αναδυόμενη μορφή από τις μυριάδες έρχεται πάντα να ταιριάξει μυστηριωδώς απόλυτα με την παρακαταθήκη που αφήνεις πίσω. Σαν κλωνάρι σπασμένο έρχεται η Άνοιξη να το ιάνει ώστε να ξεπετάξει τους ίδιους βολβούς σαν και τότε, με την ίδια προοπτική καρποφορίας, τα ίδια φυσιογνωμικά εμπόδια. Τότε ακόμη κι αν αυτή η νέα ύπαρξη δεν είσαι πραγματικά εσύ, η μεταφορά είναι τόσο ισχυρή που αρμόζει να υφαρπάξει την έννοια της κυριολεξίας. Έστω και σχηματικά, είσαι όντως εσύ! Και γιατί όχι άλλωστε, εφόσον όλοι υπό τον μανδύα των ιδιοτήτων μοιραζόμαστε το ίδιο ακριβώς υπόστρωμα, το καθάριο και άνευ ιδιοτήτων συνειδέναι. Και ποιο είναι αυτό το Έργο που τα ατελείωτα βαγόνια της ύπαρξης διακομίζουν; Η ειρωνεία είναι τόσο γλαφυρή! Η ίδια η αθάνατη Ψυχή προσπαθεί να επαληθεύσει την υπόθεση του «ώριμου» σκεπτικιστή –επιθυμεί να πεθάνει, να χαθεί στο Κενό, στο τίποτε, στη λήθη. Μόνο που τούτες οι έννοιες είναι εμποτισμένες από το σημαίνον της απόλυτης ευδαιμονίας, ως μια κάποια ανάκτηση, επουδενί απώλεια! Ως ανείπωτη έκσταση, η οριστική (;) απελευθέρωση από τις ιδιότητες… Δεν είναι αυτό που νιώθει εκείνος ο σκεπτικιστής, που βιάζεται να ωριμάσει, όταν τα χρόνια στενεύουν την ανάσα του…